जगप्रसिद्ध तबलावादक आणि पद्मविभूषण पुरस्कार विजेते उस्ताद झाकीर हुसेन यांचे निधन झाले आहे. सॅन फ्रान्सिस्को येथे उपचारादरम्यान त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. संगीत क्षेत्रात अमूल्य योगदान दिलेल्या उस्ताद झाकीर हुसेन यांचा जन्म 9 मार्च 1951 रोजी मुंबईत झाला होता.

उस्ताद झाकीर हुसेन यांना भारत सरकारकडून 1988 साली पद्मश्री, 2002 साली पद्मभूषण, आणि 2023 साली पद्मविभूषण पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. त्यांना तीन ग्रॅमी पुरस्कारही मिळाले होते.

बालपण आणि शिक्षण:
त्यांचे वडील उस्ताद अल्लाह रक्खा कुरेशी हेही प्रसिद्ध तबलावादक होते. त्यांच्या आईचे नाव बीवी बेगम होते. झाकीर यांचे सुरुवातीचे शिक्षण मुंबईतील माहीम येथील सेंट मायकल स्कूलमधून झाले आणि पुढे त्यांनी मुंबईच्या सेंट झेवियर्स कॉलेजमधून पदवीपर्यंतचे शिक्षण पूर्ण केले.

संगीत क्षेत्रातील कारकीर्द:
झाकीर हुसेन यांनी वयाच्या अवघ्या 11व्या वर्षी अमेरिकेत पहिला कॉन्सर्ट केला होता. 1973 मध्ये त्यांनी ‘लिव्हिंग इन द मटेरियल वर्ल्ड’ हा पहिला अल्बम लाँच केला. तबला वादनाच्या त्यांच्या वैशिष्ट्यपूर्ण शैलीमुळे त्यांना जागतिक स्तरावर मान्यता मिळाली.

संगीतावरील त्यांचे प्रेम इतके होते की, सपाट जागा किंवा भांडी-ताटे यांवरही ते बोटांनी ताल तयार करायचे. आर्थिक अडचणींमुळे सुरुवातीच्या काळात ते जनरल कोचमध्ये प्रवास करायचे आणि तबल्याला मांडीवर ठेवून झोपायचे.

परिणामकारक क्षण:
वयाच्या 12व्या वर्षी झाकीर यांनी एका मैफलीत वडिलांसोबत सहभाग घेतला होता. त्यावेळी त्यांना फक्त 5 रुपये मानधन मिळाले. झाकीर हुसेन यांनी नेहमीच सांगितले की, “ते 5 रुपये माझ्या आयुष्यातले सर्वात मौल्यवान आहेत.”

अभिनय क्षेत्रात पदार्पण:
संगीत क्षेत्रातील योगदानाबरोबरच झाकीर यांनी 1983 मध्ये आलेल्या ‘हीट अँड डस्ट’ या ब्रिटिश चित्रपटातून अभिनयात पदार्पण केले. शशी कपूर यांच्यासोबत त्यांनी या चित्रपटात काम केले. तसेच 1998 च्या ‘साज’ चित्रपटातही त्यांनी भूमिका साकारली.

जागतिक सन्मान:
2016 मध्ये अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष बराक ओबामा यांनी त्यांना व्हाईट हाऊसमध्ये ऑल स्टार ग्लोबल कॉन्सर्टसाठी आमंत्रित केले होते. हे आमंत्रण मिळणारे झाकीर हुसेन हे पहिले भारतीय संगीतकार होते.

एक दैदिप्यमान प्रवास:
संगीत क्षेत्रातील हा तेजस्वी तारा आज नाहीसा झाला असला, तरी त्यांच्या तबल्याच्या तालाची जादू आणि योगदान संगीत विश्वात कायम स्मरणात राहील.